Τα εντοίχια ψηφιδωτά χρησιμοποιήθηκαν στην Ρωμαϊκή τέχνη πριν το διάταγμα της ανεξιθρησκίας του Μ. Κωνσταντίνου ενώ το αρχικό τους θεματολόγιο περιελάμβανε πολλά Διονυσιακά και ειδωλολατρικά στοιχεία. Με την επικράτηση του Χριστιανισμού και ιδιαίτερα στην εποχή του Βυζαντινού αυτοκράτορα Ιουστινιανού δημιουργήθηκε ένα νέο εικονογραφικό πρόγραμμα που σκοπό είχε να παραστήσει το εσωτερικό ηθικό και πνευματικό υπόβαθρο της καινούργιας Θρησκείας. Δημιουργήθηκαν καινούργιοι ναοί, ενώ εσωτερικά παρατηρούμε και μια προσπάθεια ενοποίησης της αρχιτεκτονικής του ναού με τις παραστάσεις των εντοιχίων ψηφιδωτών.
Αντίστοιχα με την εξωτερική απλότητα των ναών κυριαρχεί μια εσωτερική διάπλαση των επιφανειών, ακρίβεια και ισορροπία στους κατακόρυφους και οριζόντιους άξονες, και καινούργιες γεωμετρικές δομές. Παράλληλα με την αρχιτεκτονική δημιουργούνται και διακοσμητικές παραστάσεις με την ζωή του Χριστού της Παναγίας και τους βίους των Αγίων. Εάν προσθέσουμε μαζί με όλα τα προαναφερθέντα και το άπλετο «φως» του κάθε ναού θα μπορούμε να αντιληφθούμε και τα καινούργια δεδομένα όσον αφορά την Βυζαντινή τέχνη.
Ο χώρος του κάθε ναού προσαρμόζεται τώρα κατάλληλα για να φέρει σε επαφή τον πιστό με τον Θεό και το μυστήριο της Θείας ευχαριστίας. Ενώ αυτό έχει και σαν αποτέλεσμα «ο κάθε ναός να γίνεται όχι μόνον ένα σύμβολο που εκφράζει την ένδοξη ιστορία του Βυζαντίου, άλλα και ένας χώρος που διαπερνά τον γήινο χώρο, ένας «Θείος χώρος» απελευθερωμένος από τον κόσμο των φαινομένων εκφράζοντας έτσι το μεγαλείο Θεού και ανθρώπου».
Η βυζαντινή εικόνα για την ορθόδοξη Εκκλησία λειτουργεί συνδυαστικά σαν μια ευαγγελική, λειτουργική, υμνογραφική, άγιολογική, πατερική, δογματική και παιδαγωγική γλώσσα. Με τον τρόπο αυτό γίνεται η φανέρωση της αλήθειας της εκκλησίας, όχι μόνο σαν μια απλή αναπαράσταση γεγονότων άλλα ως ενσαρκωμένη «Χάρη». Οι εικόνες της Ορθόδοξης Εκκλησίας αποτελούν μαρτυρία της δογματικής αλήθειας που βιώθηκε και φανερώθηκε ως «εν Χριστώ ζωή» όχι μόνο από τα εικονιζόμενα πρόσωπα αλλά και από τους αγιογράφους και πιστούς.
Ο Άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός χαρακτηρίζει την εικονογράφηση του Χριστού και των αγίων «Ως ευσεβής συνήθεια», ενώ η εν λόγω εικονογραφία αποτελεί έκφραση του ήθους όχι μόνο της ουράνιας αλλά και της επίγειας εκκλησίας του Χριστού. Τελειώνοντας θα ήθελα να τονίσω ότι με το παρόν πόνημα με τίτλο: «Βυζαντινή Τέχνη, Εντοίχια Εκκλησιαστικά Ψηφιδωτά» επιχειρείται μια πρώτη γνωριμία με την τέχνη και τον πολιτισμό του Βυζαντίου. Επίσης η γενικότερη ιδεολογία του Βυζαντίου, η καλλιτεχνική έκφραση και οι εκδηλώσεις της καθημερινής ζωής βασίζονταν σε μια βαθειά πίστη για τον Θεό. Γι’αυτό και εύχομαι το βιβλίο να γίνει η αφορμή για μια πιο ουσιαστική γνωριμία μας, και πίστη με τον Θεό.
«εκ γαρ του καρπού το δένδρον γινώσκεται. (Ματθ.12:33»)
Αργύρης Μάντης
POST A COMMENT.