Ορισμένοι Ευρωπαίοι ηγέτες ανανέωσαν πρόσφατα τις εκκλήσεις για τη δημιουργία ενός ευρωπαϊκού στρατού – μια ιδέα που έχει βαλτώσει εδώ και καιρό στην ήπειρο. Είναι όμως καιρός να την αναβιώσουμε; Όχι προς το παρόν και πιθανότατα ούτε μακροπρόθεσμα, δήλωσαν στο Euronews αρκετοί αξιωματούχοι της ΕΕ.
Ο Ουκρανός πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι και ο Ισπανός πρωθυπουργός Πέδρο Σάντσεθ είναι από τις τελευταίες φωνές που υποστηρίζουν την ιδέα ενός ευρωπαϊκού στρατού για τη διασφάλιση μιας αξιόπιστης και διαρκούς ειρήνης στην ήπειρο.
«Είναι καιρός να δημιουργήσουμε έναν ευρωπαϊκό στρατό, τις ένοπλες δυνάμεις της ΕΕ με στρατεύματα και από τις 27 χώρες μέλη, που θα εργάζονται κάτω από μια ενιαία σημαία με τους ίδιους στόχους», δήλωσε ο Σάντσεθ και συμπλήρωσε: «Αυτός είναι ο μόνος τρόπος για να γίνουμε μια πραγματική ένωση».
Στα χαρτιά, η ιδέα είναι ελκυστική. Θα μπορούσε να ενισχύσει τη διαλειτουργικότητα των στρατιωτικών συστημάτων, των όπλων και των δυνάμεων και θα περιλάμβανε επίσης μια κοινή δομή διοίκησης για τη βελτίωση του συντονισμού μεταξύ όλων των συμμετεχόντων στρατευμάτων.
Η Ευρώπη -συμπεριλαμβανομένου του Ηνωμένου Βασιλείου- αριθμεί σήμερα 1,47 εκατομμύρια εν ενεργεία στρατιωτικούς. Μέχρι το τέλος του 2024, η ρωσική παρουσία στην Ουκρανία θα έχει φτάσει τα 700.000 στρατεύματα.
Οι μεγαλύτερες ένοπλες δυνάμεις βρίσκονται στη Γαλλία, με 202.200 στρατιώτες, ακολουθούμενες από τη Γερμανία (179.850), την Πολωνία (164.100), την Ιταλία (161.850), το Ηνωμένο Βασίλειο (141.100), την Ελλάδα (132.000) και την Ισπανία (122.200), σύμφωνα με το Military Balance 2025, που καταρτίστηκε από το IISS.
Βραχυπρόθεσμα, η πρόκληση για την Ευρώπη δεν είναι να αντικαταστήσει τον αμερικανικό στρατό ένα προς ένα, ανέφερε σε πρόσφατη ανάλυση ο Max Bergmann, διευθυντής στο αμερικανικό Κέντρο Στρατηγικών και Διεθνών Σπουδών. «Αλλά μακροπρόθεσμα, η Ευρώπη θα πρέπει να ασχοληθεί σοβαρά με την οικοδόμηση μιας κοινής ευρωπαϊκής δύναμης που θα μπορεί να πολεμά και να ενεργεί ως μία για την υπεράσπιση της Ευρώπης – που θα μπορεί να αντικαταστήσει τις Ηνωμένες Πολιτείες», έγραψε.
Ωστόσο, παρά τις εκκλήσεις από διάφορες πρωτεύουσες τα τελευταία χρόνια, οι αξιωματούχοι της ΕΕ στις Βρυξέλλες παραμένουν απρόθυμοι να αναζωπυρώσουν τη συζήτηση.
Η διεξαγωγή μιας ανανεωμένης συζήτησης για τη δημιουργία ενός ευρωπαϊκού στρατού θα δημιουργούσε μόνο σύγχυση, δήλωσε ένας αξιωματούχος στο Euronews.
«Η άμυνα είναι και θα παραμείνει εθνικό προνόμιο», πρόσθεσε εκπρόσωπος της ΕΕ, διευκρινίζοντας ότι «το θέμα δεν είναι να έχουμε έναν στρατό της ΕΕ, αλλά μάλλον να έχουμε 27 ικανούς και διαλειτουργικούς στρατούς που θα μπορούν να λειτουργούν καλύτερα και από κοινού».
Οι τρέχουσες συζητήσεις και τα σχέδια επικεντρώνονται στην ενσωμάτωση της Ουκρανίας στην αμυντική αγορά της ΕΕ και στην ενίσχυση των στρατιωτικών δυνατοτήτων και της ετοιμότητας σε περίπτωση πιθανής ρωσικής επίθεσης – η οποία, σύμφωνα με διάφορες ευρωπαϊκές υπηρεσίες πληροφοριών, θα μπορούσε να συμβεί εντός πέντε ετών.
Νωρίτερα φέτος, η κορυφαία διπλωμάτης της ΕΕ, Κάγια Κάλας, σημείωσε ότι ο κατακερματισμός στην Ευρώπη διογκώνει το κόστος, εμποδίζει τη διαλειτουργικότητα και προκαλεί προβλήματα υλικοτεχνικής υποδομής. Η ήπειρος διαθέτει σήμερα 172 διαφορετικούς τύπους σημαντικών οπλικών συστημάτων, αεροσκαφών, οχημάτων και πολεμικών σκαφών, έναντι μόλις 32 στις ΗΠΑ.
«Χρειαζόμαστε ολοκλήρωση στην άμυνα και διαλειτουργικότητα στο έδαφος. Δεν χρειαζόμαστε έναν ευρωπαϊκό στρατό», δήλωσε η πρώην πρωθυπουργός της Εσθονίας.
Επί του παρόντος, 23 από τις 27 χώρες της ΕΕ υπάγονται στην ομπρέλα ασφαλείας της διατλαντικής στρατιωτικής συμμαχίας. Ωστόσο, καθώς οι ΗΠΑ μετατοπίζουν τη στρατηγική τους εστίαση στον Ινδο-Ειρηνικό, παροτρύνουν τους συμμάχους τους να επωμιστούν μεγαλύτερο μερίδιο του βάρους για την υπεράσπιση της ευρωπαϊκής ηπείρου.
Το ΝΑΤΟ αναμένεται να καλέσει τους 32 συμμάχους του να αυξήσουν τους στόχους των στρατιωτικών τους δυνατοτήτων κατά 30% κατά τη διάρκεια της ετήσιας συνόδου κορυφής του στη Χάγη της Ολλανδίας τον Ιούνιο.
Η συμμαχία είναι επίσης πιθανό να ζητήσει από τα μέλη να αυξήσουν τις αμυντικές δαπάνες σε τουλάχιστον 3% του ΑΕΠ -από το σημερινό 2%, το οποίο ορισμένες ευρωπαϊκές χώρες, όπως το Βέλγιο, η Ιταλία και η Ισπανία, εξακολουθούν να μην πληρούν.
Βαριά ονόματα της ΕΕ, όπως η Κάλας και ο Άντριους Κουμπίλιους, ο επίτροπος άμυνας του μπλοκ, έχουν επανειλημμένα τονίσει ότι η ΕΕ δεν επιδιώκει να ανταγωνιστεί το ΝΑΤΟ, αλλά να υποστηρίξει τα ευρωπαϊκά μέλη της στην επίτευξη κοινών στόχων.
«Χρειαζόμαστε 27 ευρωπαϊκούς στρατούς που είναι ικανοί και μπορούν να συνεργαστούν αποτελεσματικά για να αποτρέψουν τους αντιπάλους μας και να υπερασπιστούν την Ευρώπη – κατά προτίμηση με τους συμμάχους και τους εταίρους μας, αλλά και μόνοι τους, αν χρειαστεί», δήλωσε η Κάλας στα τέλη Ιανουαρίου.
Σύμφωνα με προκαταρκτικές εκτιμήσεις της οικονομικής δεξαμενής σκέψης Bruegel με έδρα τις Βρυξέλλες, για να μπορέσει η Ευρώπη να λειτουργήσει ως αξιόπιστο αποτρεπτικό μέσο χωρίς την υποστήριξη των ΗΠΑ, ένας ευρωπαϊκός στρατός θα χρειαζόταν τουλάχιστον 1.400 άρματα μάχης, 2.000 οχήματα μάχης πεζικού και 700 πυροβόλα. Θα χρειαζόταν επίσης ένα εκατομμύριο βλήματα των 155 χιλιοστών για τους τρεις πρώτους μήνες μάχης υψηλής έντασης.
Όσον αφορά στο προσωπικό, η Ευρώπη θα χρειαζόταν επιπλέον 300.000 στρατιώτες. Η παραγωγή μη επανδρωμένων αεροσκαφών θα πρέπει να αυξηθεί σε 2.000 πυρομαχικά μακράς εμβέλειας ετησίως για να φτάσει τα ρωσικά επίπεδα. Και οι αμυντικές δαπάνες θα έπρεπε επίσης να αυξηθούν κατά περίπου 250 δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως – περίπου 3,5% του ΑΕΠ – βραχυπρόθεσμα.
«Θα πρέπει να προσπαθήσουμε να δημιουργήσουμε μια στρατιωτική ισοτιμία μεταξύ της Ευρώπης και της Ρωσίας, η οποία θα διατηρήσει αυτή την αποτροπή χωρίς καν να χρειαστεί να καταφύγουμε αναγκαστικά στην πυρηνική αποτροπή», δήλωσε στο Euronews ο Dr. Alexandr Burilkov, συν-συγγραφέας της ανάλυσης του Bruegel.
