Η μελαγχολία των εορτών είναι για πολλούς μία επαναλαμβανόμενη, αλλά πάντα παροδική κατάσταση, με διαφορετική βαρύτητα για τα άτομα που τη βιώνουν.
Τι μπορούμε να κάνουμε, πρακτικά και απλά, για να βάλουμε σε τάξη σκέψεις και συναισθήματα; Πώς μπορούμε να νικήσουμε τη μελαγχολία των εορτών;
Ρούλα Σκουρογιάννη
Πολλά ενδιαφέροντα στοιχεία που εξηγούν ό,τι αφορά το θέμα αυτό, μας αναφέρει η ψυχολόγος Υγείας, Χριστίνα Καραπάνου*, διαφωτίζοντας και δίνοντας μας, ταυτόχρονα, τροφή για σκέψη.
«Η μελαγχολία των εορτών ή holiday blues (ή winter blues) είναι ένα φαινόμενο επιρροής της διάθεσης που συνέβαινε στους ανθρώπους, εδώ και χιλιάδες χρόνια, και σχετίζεται με την αλλαγή του κλίματος και τη μείωση της σεροτονίνης, που με τη σειρά της συνδέεται με τη μικρότερης διάρκειας ημέρα και τη μείωση του φωτός που εισπράττουμε και ενδεχομένως μας δημιουργεί ανάγκη να παραχθεί σεροτονίνη. Αυτή την ανάγκη οι άνθρωποι την κάλυπταν με το να βρίσκονται μαζί, να συγκεντρώνονται γύρω από τη φωτιά, την αναζήτηση φωτός, διασκέδασης, τροφής πλούσιας σε ενέργεια και τη ζεστασιά. Από εκεί προέρχεται και η αρχέγονη παράδοση που θέλει όλο αυτό το διάστημα να φτιάχνουμε γλυκά και φαγητά, πλούσια σε υδατάνθρακα και να βρισκόμαστε σε φιλικές ή οικογενειακές συγκεντρώσεις, με φώτα και χαρά. Από τις πιο ριζικές ανάγκες του είδους μας για αναζήτηση ντοπαμίνης (ενέργειας – χαράς).
Έχετε αναρωτηθεί από που προκύπτει η παράδοση να ανάβουμε περισσότερα φωτάκια και κεριά, να εμπλουτίζουμε με φως τις μεγαλύτερες νύχτες μας : Η αναζήτηση χαράς κρύβεται πίσω από όλα αυτά μέσα σε ένα δύσκολο και σκοτεινό χειμώνα.
Η μελαγχολία των εορτών είναι παροδική. Δεν πρόκειται για κάποιου είδους διαταραχή, είναι φαινόμενο επιρροής της διάθεσης. Ήδη, με αυτές τις μικρές συνήθειες που περιγράψαμε παραπάνω, μπορεί το άτομο να ενισχύσει τη διάθεση του και να νιώσει μεγάλη χαρά.
Είχε δημοσιευτεί μία μελέτη, από την Αμερικανική Ψυχιατρική Εταιρεία, για τη μελαγχολία των εορτών, που αναφερόταν στις τροφές που βελτιώνουν τη διάθεση τις ημέρες που μας καταβάλλουν τα holiday blues.
Ο σολομός είναι από τις πιο ενδεικνυόμενες τροφές, όπως και τα θαλασσινά, λόγω των Ω3.
Τα πράσινα φυλλώδη λαχανικά, το λάδι ελιάς, τα φασόλια, τα καρύδια, το ελληνικό γιαούρτι, το μέλι, η μαύρη σοκολάτα, το κουάκερ, τα φρούτα με διαφορετικά χρώματα. Όλα αυτά καταπολεμούν την κακή διάθεση και τις φλεγμονές του εγκεφάλου (όπως η θλίψη). Αυτές οι χειμερινές τροφές της Φύσης μας βοηθούν να διατηρήσουμε μία πολύ θετική διάθεση. Η φύση έχει προνοήσει ακόμη και για αυτό, επομένως, είναι ένας άλλος λόγος να αισθανόμαστε ασφαλείς και χαρούμενοι στο περιβάλλον μας.
Η μητέρα φύση μας δίνει τα «όπλα» για να βοηθήσουμε το σώμα μας, γιατί ο εγκέφαλος χρειάζεται και τεχνητή ενίσχυση πέραν της συμπεριφορικής.
Συμπεριφορική ενίσχυση είναι η πρόσπάθεια σταθεροποίησης και ανάτασης στις ημέρες των εορτών. Η διάθεση για να «ανέβει» χρειάζεται κοινωνική ενίσχυση. Δηλαδή, αγαπημένους ανθρώπους, αγαπημένες συζητήσεις, και διάφορες άλλες κοινωνικές συνήθειες (ανάλογα με την κουλτούρα του κάθε πολιτισμού), μέσα στην περίοδο των εορτών και γενικά των πιο σκοτεινών και κρύων ημερών του χειμώνα.
Ποια είναι τα συμπτώματα της μελαγχολίας των εορτών;
- Μελαγχολία μόνιμη ή παροδική
- Δυσκολία συγκέντρωσης
- Ευερεθιστότητα και ξεσπάσματα θυμού ή δακρύων
- Αγχώδεις συμπεριφορές
- Αίσθημα κόπωσης
- Έντονο στρες επίτευξης, πίεσης, ευχαρίστησης όλων.
Τι προτείνουμε σε όσους νιώθουν πιο μόνοι αυτή την περίοδο; Πώς μπορούν να διαχειριστούν αυτήν την παροδική μελαγχολική διάθεση;
1)Αναζητήστε τρόπους για να απελευθερώσετε τα επιβλαβή συναισθήματα
Η ψυχολόγος συμβουλεύει ότι «το να μοιράζεσαι τα συναισθήματά σου με ένα άλλο άτομο, να μιλάς με έναν θεραπευτή, να γράφεις σε ένα ημερολόγιο, να χορεύεις με μουσική, να ζωγραφίζεις και να ασκείσαι είναι όλοι τρόποι για να απελευθερώσεις τη συναισθηματική αναταραχή».
2)Θέστε εύλογες προσδοκίες
Οι ειδικοί ψυχικής υγείας προτείνουν να προκαλέστε τον εαυτό σας να αποφύγει τις παγίδες των «πρέπει» ή την ιδέα του «όλα ή τίποτα» ή ότι «αν οι διακοπές δεν είναι απόλυτα χαρούμενες, τότε είναι εντελώς άθλιες».
3) Να προσέχεις τον εαυτό σου
Διατηρήστε υγιεινές συνήθειες, όπως το φαγητό, ο ύπνος και η άσκηση. Η έλλειψη ύπνου και η ασυνεπής διατροφή μπορεί να επιδεινώσουν την ευερεθιστότητα και την κούραση. Η διατήρηση υγιεινών συνηθειών μπορεί να αποτρέψει την εξάντληση και να μας βοηθήσει να λειτουργήσουμε όσο το δυνατόν καλύτερα.
Ένα όμορφο κερί, ή μουσική με ήρεμους τόνους μπορεί να βελτιώσει τη διάθεσή σας αυτές τις σκοτεινές μέρες. Προσοχή στις εξαρτήσεις: η υπερβολική χρήση αλκοόλ ή/και ουσιών μπορεί να αλλάξει το μυαλό μας και την ικανότητα του σώματός μας να διαχειρίζεται τα συναισθήματά μας.
4) Αναγνώρισε τη Θλίψη
Είτε νιώθετε θλίψη λόγω της απώλειας ενός αγαπημένου σας προσώπου, είτε είστε μακριά από αγαπημένους και ζείτε την απώλεια μιας παράδοσης ή απώλειας χρόνου και αναμνήσεων με την οικογένειά σας, τιμήστε αυτό που θρηνείτε και θα σας βοηθήσει να κρατηθείτε συνδεδεμένοι με αυτό. Η αναγνώριση των συναισθημάτων μας είναι το 1ο σημαντικό βήμα προς της θεραπεία μας.
5) Επικεντρωθείτε στο Θετικό
Η απαρίθμηση θετικών επιβεβαιώσεων (όπως η ευγνωμοσύνη για την υγεία μας ή ό,τι έχουμε) το πρωί μπορεί να βοηθήσει τα άτομα να ξεκινήσουν τη μέρα τους με θετική προσέγγιση. Αυτό θα μπορούσε να αποσπάσει την προσοχή από τις αυτοκαταφρονητικές σκέψεις και να επαναπροσδιορίσει τη σκέψη!
Καλές Γιορτές, με όσο το δυνατόν χαρούμενες και θετικές σκέψεις!
*Χριστίνα Καραπάνου,
Ψυχολόγος Υγείας Phd, CIPD, MCI
Γνωσιακή Συμπεριφορική Ψυχοθεραπεία
