Το «ζοφερό» μέλλον του εκδοτικού τοπίου

317 συγγραφείς, εκδότες, πανεπιστημιακοί και δημοσιογράφοι υπογράφουν επιστολή προς την κυβέρνηση, με την οποία προειδοποιούν για την επιδεινούμενη κατάσταση στον χώρο του βιβλίου, ζητώντας από την πολιτεία να λάβει μέτρα.

Ειδικότερα, καθώς το μέλλον του βιβλίου φαντάζει δυσοίωνο, με τα προβλήματα να πολλαπλασιάζονται, 317 εκδότες, συγγραφείς, πανεπιστημιακοί και δημοσιογράφοι, αποστέλλουν επιστολή προς τον Πρωθυπουργό και τα Υπουργεία Επικρατείας, Ανάπτυξης, Οικονομικών, Παιδείας, Πολιτισμού και Ψηφιακής Διακυβέρνησης και κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου, για την επισφαλή κατάσταση στο χώρο των εκδόσεων.Παράλληλα, ζητούν από την πολιτεία να λάβει τα απαραίτητα μέτρα, ώστε να αντιμετωπιστεί αυτή η εκδοτική κρίση. Να στηρίξει όλους τους επαγγελματίες του συγκεκριμένου κλαδου, να προασπίσει τα δικαιώματα των δημιουργών, την πρόσβαση όλων στη γνώση και να καλλιεργήσει το αίσθημα της φιλαναγνωσίας στην ελληνική κοινωνία.

«Από το 2008, παρατηρείται μια διαρκώς επιδεινούμενη κατάσταση στον χώρο του βιβλίου, με αποτέλεσμα το εκδοτικό τοπίο, μέσα σε 11 χρόνια (2009-2020), να έχει αλλάξει τελείως. Έτσι, με ελάχιστες εξαιρέσεις, είχαμε μείωση του συνολικού εκδοτικού τζίρου κατά 50%, αισθητή μείωση της κυκλοφορίας νέων τίτλων, κλείσιμο μεγάλων βιβλιοπωλείων αλυσίδων-franchise όπως και μικρότερων, και λουκέτο σε παραδοσιακούς εκδοτικούς οίκους.

Έτσι, η αντιμετώπιση του εκδοτικού προβλήματος είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την ανάγκη μιας συνεπούς και συνειδητής στρατηγικής πολιτισμού από πλευράς της Πολιτείας. Αντ’ αυτού, χρόνια τώρα, ερχόμαστε αντιμέτωποι με την ανυπαρξία της κρατικής μέριμνας, οδηγούμενοι σε επικίνδυνη συρρίκνωση. Ωστόσο, το βιβλίο, και εν γένει ο πολιτισμός, είναι ο μοναδικός χώρος στον οποίον η χώρα παράγει ακατάπαυστα και δημιουργικά, και ο οποίος στεγάζει πολλά επαγγέλματα, συμβάλλοντας καίρια στην ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας (συγγραφείς, μεταφραστές, ατζέντηδες, επιμελητές, διορθωτές, εικονογράφοι, γραφίστες, χαρτέμποροι, βιβλιοδέτες, τυπογράφοι, πωλητές, διαφημιστές, βιβλιοθηκονόμοι και βιβλιοπώλες).

Την ίδια στιγμή, οι άνθρωποι του βιβλίου έχουμε να αντιμετωπίσουμε τον αθέμιτο ανταγωνισμό από τις ψηφιακές πλατφόρμες που προσφέρουν δωρεάν τίτλους, αλλά και τα ανεξέλεγκτα παζάρια βιβλίων.

Η λύση θα μπορούσε να επέλθει μέσα από έναν βαθύ και ουσιαστικό διάλογο ανάμεσα σε εκπροσώπους των εκδοτικών σωματείων, εκπροσώπους των συγγραφέων, πανεπιστημιακούς και την κυβέρνηση, προκειμένου για τη χάραξη μιας συνεπούς, δυναμικής και εξωστρεφούς πολιτικής για το βιβλίο.

Επίσης, σε αυτό το κομβικό σημείο, είναι επιτακτική ανάγκη να επανασυσταθεί ένας φορέας με αποκλειστικό αντικείμενο τη χάραξη και την υλοποίηση μιας εθνικής πολιτικής για το βιβλίο, με τη συμμετοχή ανθρώπων από τον χώρο του (πνευματικοί δημιουργοί, εκδότες, βιβλιοπώλες).

Προτεινόμενες ενέργειες από πλευράς της Πολιτείας:

• Εξοπλισμός και αναβάθμιση των ήδη υπαρχουσών σχολικών και δημοτικών βιβλιοθηκών και δημιουργία νέων.
• Διοργάνωση δράσεων και προγραμμάτων φιλαναγνωσίας στο σχολικό περιβάλλον.
• Επαναφορά του συντελεστή ΦΠΑ 6% (από 24%) στα διάφορα στάδια παραγωγής του βιβλίου (διόρθωση-επιμέλεια, γραφιστική, χαρτί, εκτύπωση).
• Εξομοίωση του χαμηλού συντελεστή ΦΠΑ 6% και για το έντυπο και για το ηλεκτρονικό βιβλίο.
• Προάσπιση των πνευματικών δικαιωμάτων των βιβλίων. Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται όλο και πιο συχνά το φαινόμενο της λογοκλοπής ολόκληρων βιβλίων που ανεβαίνουν στο Διαδίκτυο από ιδιώτες σε ηλεκτρονικά blogs είτε προσφέρονται από διάφορες σχολές δωρεάν στους σπουδαστές τους.
• Διασφάλιση των πνευματικών δικαιωμάτων των πανεπιστημιακών συγγραμμάτων.
• Αξιοποίηση του ΕΣΠΑ για τη στήριξη προγραμμάτων προώθησης του βιβλίου.
• Παροχή οικονομικών κινήτρων (εκπίπτοντα έξοδα) σε ιδιώτες για την αγορά βιβλίων.
• Επαναφορά του συστήματος χρηματοδότησης των εκπαιδευτικών για τη δημιουργία της προσωπικής τους βιβλιοθήκης.
• Εκπομπές βιβλίου στην κρατική τηλεόραση και το ραδιόφωνο με συμμετοχή των φορέων του κλάδου στο περιεχόμενο και στη διαμόρφωσή τους.
• Ενοποίηση βιβλιογραφικών βάσεων (Εθνική Βιβλιοθήκη, Biblionet, Osdelnet), για την αποφυγή άσκοπης σπατάλης πόρων.
• Επιχορήγηση μεταφράσεων αντιπροσωπευτικών έργων του ελληνικού πολιτισμού που θα εκδοθούν και θα κυκλοφορήσουν στο εξωτερικό σε ξένη γλώσσα.

Το βιβλίο δεν είναι ποσοτικό αλλά ποιοτικό αγαθό, δεν είναι μόνο εμπορικό αλλά πρωτίστως πολιτιστικό αγαθό, και ως τέτοιο πρέπει να αντιμετωπίζεται. Σήμερα, περισσότερο από ποτέ, και με αφορμή τους επικείμενους εορτασμούς για τα 200 χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση, η Πολιτεία οφείλει να σταθεί στο πλευρό των πνευματικών ανθρώπων του τόπου. Αλίμονο στον λαό που θα αποκοπεί από την ιστορία και τη λογοτεχνία».