Ογκολυτικές ανοσοθεραπείες εναντίον του καρκίνου: Γενετικά τροποποιημένοι ιοί σκοτώνουν τα καρκινικά κύτταρα

ιός

Η πρόοδος της επιστήμης αποκαλύπτει σήμερα μια πλευρά των ιών, που όχι μόνο δεν παραπέμπει σε λοιμώξεις και επιδημίες κάθε είδους και βαρύτητας, αλλά, αντίθετα, αποδεικνύεται πολύτιμη αρωγός στη μάχη των επιστημόνων με τον καρκίνο. Με την κατάλληλη επεξεργασία στο εργαστήριο, είναι πλέον εφικτή η γενετική τροποποίηση πολλών ιών, οι οποίοι από παθογόνοι μικροοργανισμοί μετατρέπονται σε επιθετικά και έξυπνα όπλα, που παρακάμπτουν τα υγιή κύτταρα και σκοτώνουν τα καρκινικά.

Η βασική ιδέα στηρίζεται στο γεγονός ότι συγκεκριμένοι ιοί, όπως ο ιός του απλού έρπητα (Herpes Simplex Virus, HSV), της ιλαράς και άλλοι, έχουν την ιδιότητα να σκοτώνουν (λύουν) τα κύτταρα που μολύνουν. Στο εργαστήριο είναι δυνατή η γενετική τροποποίηση των ιών με τέτοιον τρόπο, ώστε αυτοί να παρακάμπτουν τα υγιή κύτταρα και να μολύνουν εκλεκτικά, σκοτώνοντας αποκλειστικά τα καρκινικά κύτταρα. Οι ιοί αυτοί ονομάζονται ογκολυτικοί και η αντίστοιχη θεραπεία, ιοθεραπεία.

Ιοθεραπεία με ογκολυτικό ιό του απλού έρπητα στο μεταστατικό μελάνωμα

 Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί ο ιός του απλού έρπητα (HSV), ο οποίος, σύμφωνα με μεγάλη κλινική μελέτη στο Ηνωμένο Βασίλειο, έδειξε εντυπωσιακά αποτελέσματα στην αντιμετώπιση ενός από τους πλέον επιθετικούς καρκίνους του δέρματος, του μεταστατικού μελανώματος. Αντίστοιχες ιοθεραπείες με άλλους ιούς, μεταξύ των οποίων και εκείνος της ιλαράς, χρησιμοποιούνται και σε άλλες μορφές καρκίνου (κεφαλής και τραχήλου, πολλαπλό μυέλωμα, ορισμένα σαρκώματα κτλ), με πολλά υποσχόμενα αποτελέσματα.

Τα πρωτοποριακά, και άκρως ελπιδοφόρα, αυτά στοιχεία ανακοίνωσε χθες ο Καθηγητής Κλινικής Ιολογίας της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Κρήτης, Διευθυντής του Εργαστηρίου Κλινικής Ιολογίας του Πανεπιστημιακού Γενικού Νοσοκομείου Ηρακλείου, Αντιπρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Ιολογίας κ. Γεώργιος Σουρβίνος, σε συνέντευξη τύπου, με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Κατανόησης των Ιών (Virus Appreciation Day – 3 Οκτωβρίου).

Όπως είπε ο Καθηγητής κ. Γ. Σουρβίνος, η συγκεκριμένη αυτή θεραπεία πραγματοποιείται με την εξαπόλυση δύο παρατεταμένων επιθέσεων στα καρκινικά κύτταρα με τη βοήθεια του ιού του απλού έρπητα. O ιός αυτός επελέγη επειδή δεκαετίες τώρα χρησιμοποιείται στην ιατρική έρευνα και οι επιστήμονες γνωρίζουν, πλέον, πολλά για τη δομή και τον τρόπο δράσης του.

Η πρώτη επίθεση αφορά την αναπαραγωγή του ιού. Ο ιός τροποποιείται γενετικά ώστε να μην μπορεί, πλέον, να αναπαραχθεί μέσα στα υγιή κύτταρα, αλλά μόνο μέσα στα καρκινικά. Έτσι, όταν εισέλθει στο εσωτερικό τους, αρχίζει να αναπαράγεται έως ότου οι πληθυσμοί του γίνουν τόσο μεγάλοι, ώστε, τελικά, τα καρκινικά κύτταρα να καταστραφούν.

Η δεύτερη επίθεση αφορά το ανοσοποιητικό σύστημα του ασθενούς. Ο ιός έχει υποστεί πρόσθετες γενετικές τροποποιήσεις, οι οποίες διεγείρουν το ανοσοποιητικό σύστημα ώστε να ενεργοποιηθεί και να προσπαθήσει να τον καταστρέψει, επιτιθέμενο στους καρκινικούς όγκους. Η θεραπεία αυτή εμφάνισε εντυπωσιακά αποτελέσματα όσον αφορά την ανταπόκριση των ασθενών, την πλήρη εξάλειψη ή μείωση του όγκου, καθώς και την επιβίωση των ασθενών.

Ιοί,  μολύνσεις και λοιμώξεις

 Οι ιοί είναι συνυφασμένοι με την ανθρώπινη ζωή, καθώς πολλαπλασιάζονται και μεταδίδονται, προσβάλλοντας τα ανθρώπινα κύτταρα. Έχουν αναπτύξει ιδιαίτερα ευέλικτους μηχανισμούς μόλυνσης των κυττάρων-στόχων τους, με απώτερο σκοπό την εξάπλωσή τους. Οι μολύνσεις που προκαλούν, όπως τόνισε ο κ. Σουρβίνος, μπορεί να είναι τοπικές ή συστημικές, λανθάνουσες ή οξείες, χρόνιες ή υποτροπιάζουσες. Οι τρόποι μετάδοσης ποικίλουν ανάμεσα στους ιούς, όπως π.χ. από άνθρωπο σε άνθρωπο, από έντομα σε άνθρωπο, από το περιβάλλον στον άνθρωπο, κλπ. Η συμβίωση μεταξύ ιού και κυττάρου-ξενιστή, είναι δυνατόν να προκαλεί ένα μεγάλο εύρος καταστάσεων για τον οργανισμό, από εντελώς ασυμπτωματική πρόκληση ελαφρών συμπτωμάτων, όπως αυτά ενός κοινού κρυολογήματος, έως πολύ σοβαρές λοιμώξεις, όπως αυτές του κεντρικού νευρικού συστήματος ή ακόμα και το θάνατο. Η έκβαση μιας ιογενούς λοίμωξης εξαρτάται από διαφορετικούς παράγοντες, όπως είναι η επάρκεια του ανοσοποιητικού συστήματος, το φύλο, η ηλικία, τα φάρμακα, το άγχος, η ηλιακή ακτινοβολία, ο θηλασμός, αλλά και γεωγραφικούς ή κοινονικο-οικονομικούς παράγοντες.

Σε ό,τι αφορά τον τομέα της Κλινικής Ιολογίας, είπε ο Καθηγητής, έχει επιτευχθεί, επίσης, σημαντική πρόοδος σε ό,τι αφορά την εργαστηριακή διάγνωση ιογενών λοιμώξεων. Οι σύγχρονες μέθοδοι της Μοριακής Βιολογίας, όπως αυτή της αλυσιδωτής αντίδρασης πολυμεράσης πραγματικού χρόνου (Real-Time PCR), εφαρμόζονται, πλέον, σε επίπεδο ρουτίνας στα εργαστήρια, εξασφαλίζοντας μέγιστη ευαισθησία και ειδικότητα στην ανίχνευση των ιών. Επιπλέον, νέες μοριακές πλατφόρμες έχουν αναπτυχθεί, διαθέτοντας, πλέον, κατάλληλη πιστοποίηση για διαγνωστική χρήση, με τις οποίες είναι δυνατή η ταυτόχρονη ανίχνευση, σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα (1-2 ώρες),  πολλαπλών ιών-στόχων, οι οποίοι είναι πιθανό να μολύνουν το ίδιο σύστημα (π.χ. αναπνευστικό, ΚΝΣ, γαστρεντερικό, κλπ). Είναι η λεγόμενη συνδρομική προσέγγιση (syndromic approach). Η τεχνολογία αυτή εξαπλώνεται ραγδαία και εφαρμόζεται σε συστήματα υγείας μεγάλων χωρών, καθώς τα οφέλη της είναι πολλαπλά.

2018: Ορόσημο για την Ιολογία στην Ελλάδα

Μπορεί η 3η Οκτωβρίου κάθε έτους να έχει θεσπιστεί ως η Παγκόσμια Ημέρα Κατανόησης των Ιών (World Appreciation Day) και να είναι η πρώτη φορά που γίνεται αναφορά σε αυτή την ημέρα, στην Ελλάδα, αλλά το 2018 θα αποτελέσει ορόσημο για την Ιολογία στην χώρα μας, λόγω της διοργάνωσης σημαντικών επιστημονικών συνεδρίων που θα πραγματοποιηθούν, στην Αθήνα, με το αυτό το αντικείμενο.

Πρώτη επιστημονική εκδήλωση θα αποτελέσουν οι «Ημέρες Κλινικής Ιολογίας 2018: από το Εργαστήριο στην Κλινικής Πράξη και τη Δημόσια Υγεία», που θα πραγματοποιηθούν στην Αθήνα, 19-21 Ιανουαρίου 2018. Στόχος είναι η σύνδεση, για πρώτη φορά, των εργαστηριακών επιτευγμάτων και εξελίξεων του χώρου της Κλινικής Ιολογίας με τις εφαρμογές που αυτές βρίσκουν στις διάφορες Ιατρικές Ειδικότητες, καθώς και σε θέματα που αφορούν τη Δημόσια Υγεία. Για το σκοπό αυτόν, επιστημονικοί φορείς, όπως η Ελληνική Μικροβιολογική Εταιρεία, η Ελληνική Εταιρεία Ιολογίας, αλλά και το ΚΕΕΛΠΝΟ και η Εθνική Σχολή Δημόσιας Υγείας, ενώνουν τις δυνάμεις τους με κοινό στόχο την έγκαιρη διάγνωση, θεραπεία και πρόληψη των ιογενών λοιμώξεων.

Αποκορύφωμα των εκδηλώσεων που άπτονται της Κλινικής Ιολογίας για το 2018, θα είναι η διοργάνωση, για πρώτη φορά στην ιστορία της European Society for Clinical Virology, του 21ου Πανευρωπαϊκού Συνεδρίου Κλινικής Ιολογίας, που θα πραγματοποιηθεί στο Ζάππειο Μέγαρο, 23-26 Σεπτεμβρίου 2018, με Πρόεδρο του συνεδρίου τον Καθηγητή κ. Γεώργιο Σουρβίνο. Στο συνέδριο αυτό θα συμμετάσχουν κορυφαίοι επιστήμονες του χώρου της Κλινικής Ιολογίας, ενώ την εναρκτήρια ομιλία θα δώσει ο βραβευμένος με Νόμπελ για τις έρευνές του στον ιό HPV, Καθηγητής Harald zur Hausen.

Ρούλα Σκουρογιάννη

Πηγή: dailypharmanews.gr

Facebook Comments

POST A COMMENT.