Μανόλης Κογχυλάκης: «Αναγνώστης Σκαλίδης ο ελευθερόπτης»

Skalidis

Με αφορμή το βιβλίο του ο Μανόλης Κογχυλάκης συζητά με την Άννα Σταυράκη

Μανόλης Κογχυλάκης: «Τα παιδιά μας ζουν έναν πνευματικό εμετό!»

«Να πείτε στις κυβερνήσεις σας (τις ευρωπαϊκές) ότι δεν μας πτοούν οι φοβέρες θα παλέψουμε και θα διεκδικήσουμε το δίκιο μας ειδικά που ξέρουμε ότι όλοι εσείς είσαστε συμφεροντολόγοι και μικρής αξίας άνθρωποι». Ένας μόνο κατάφερε ν αρθρώσει τέτοιο λόγο και το έκανε για ν απελευθερώσει την πατρίδα του, ήταν ο Αναγνώστης Σκαλίδης ο αγωνιστής που γεννήθηκε στα Κύθηρα στα 1818 ως άγγλος υπήκοος και πέθανε λεύτερος και ευτυχισμένος στα 1901. Με απόλυτο σεβασμό στην προσωπικότητά του, ο παλαίμαχος δάσκαλος Μανόλης Κογχυλάκης έγραψε τον βίο του αγωνιστή, για να γίνει ταγός στα δύσκολα που περνάμε. Να μας δώσει τις πιο επίκαιρες λύσεις σε περίοδο κρίσης που όμως μας έρχονται από το παρελθόν. Πόσοι σήμερα έχουν το ηθικό και ουσιαστικό ανάστημα να πουν τα ίδια ακριβώς λόγια, να μην προσθέσουν ούτε ένα κόμμα ούτε ένα και,  σε όσους μας πολεμούν με βόλια το χρήμα και την εκμετάλλευσή μας; Ο κ. Κογχυλάκης μέσα από απόλυτα στερεωμένη σκέψη, και γνήσια και απλά λόγια καρδιάς, μιλάει όχι μόνο για τον αγωνιστή παράδειγμα προς μίμηση, αλλά και για τα χιλιάδες καλά μυαλά που φεύγουν στο εξωτερικό και διαπρέπουν και που όσοι μένουν εδώ, στραγγαλίζονται από το σύστημα μπουκώνονται από άχρηστα πράγματα και στο τέλος αδρανούν. Οι γονείς και πολλοί εκπαιδευτικοί δεν προσφέρουν τίποτα άλλο από έναν πνευματικό εμετό τονίζει αυτός που από τα χέρια του πέρασαν χιλιάδες ελληνόπουλα. Κι αυτό έχει ιδιαίτερη αξία γιατί το λέει ένας εκπαιδευτικός με άσπρα μαλλιά ξάστερο βλέμμα και ελπιδοφόρο νου. Λέει  ναι στην επανάσταση για το δίκιο μας όπως έγινε και άλλοτε, μα να ξέρουμε την αιτία. Να μην φύγει κανένας άσκοπα. Αυτό διδάσκει και στα παιδιά του. Μια συνέντευξη που θα έδινε απάντηση σε πολλούς πολιτικούς και ρητορικά ερωτηματικά.

Πιστεύετε πραγματικά όπως λέτε και στο βιβλίο σας, ότι «χάσαμε αξίες στο πέρασμα του χρόνου;»
Τι έχουμε χάσει ακριβώς;

Έφυγαν προσωπικότητες που ήταν οδοδείκτες στην εποχή τους και σήμερα δεν τους ξέρει ούτε και τους θυμάται κανένας. Κοιτάξτε την Τροία. Πριν έρθουν στο φως τα ερείπιά της και αν μέχρι σήμερα δεν είχαν βρεθεί όλοι έλεγαν παραμύθια του Ομήρου και τίποτα άλλο. Αυτοί για τους οποίους μιλώ, δεν βρήκαν κανέναν να τους έχει στηρίξει να κάνει γνωστό το έργο τους. Πολλοί με άριστα μυαλά δεν είχαν ευκαιρία στη ζωή τους ν αναδειχθούν, και έμειναν στη σιωπή στη λήθη. Δεν έτυχε να σπουδάσουν να αναδειχθούν. Δεν τους έδωσε η ζωή και η τύχη την ευκαιρία να γίνουν ξακουστοί.

Μήπως ζούμε την ίδια εποχή; Μήπως και τα δικά μας παιδιά, μυαλά διαλεχτά, είτε για βιοποριστικούς λόγους, είτε για λόγους αξιοκρατικής ανέλιξης, φεύγουν από την Ελλάδα και χάνονται στα πέρατα του κόσμου,  αφήνοντας πίσω τους μια μεγάλη αιμορραγούσα πληγή;

Βεβαίως. Τα καλύτερά μας μυαλά αδρανούν από το νου και σαπίζουν θα έλεγα μπροστά σε μια οθόνη υπολογιστή. Μυαλά φοβερά έχουμε στην πατρίδα μας και πάνε χαμένα. Με ρώτησαν κάποτε πώς είναι δυνατόν να στραγγαλίζει η ίδια η παιδεία μας. Και απάντησα μετά από 35 χρόνια δάσκαλος μπορώ να το πω πως ναι δεν είναι στα καλύτερά της η παιδεία μας, αλλά να ξέρετε πως το μόνο που εξάγουμε αυτή τη στιγμή είναι μυαλό και είναι αυτά τα παιδιά που στραγγάλισε το εκπαιδευτικό μας σύστημα. Δεν υπάρχει πανεπιστήμιο σε όλη τη γη που να μην διδάσκει ένας έλληνας. Ποιοι πάνε έξω; Μα αυτοί που δεν μπόρεσαν να μπουν και στα ελληνικά πανεπιστήμια λόγω του πολύ αυστηρού συστήματος.

Μπορούν αυτά τα μυαλά να μας βγάλουν από την κρίση;

Αλίμονο αν δεν τα χρησιμοποιήσουμε και αφήσουμε τους άλλους «το γυφταριό» από γύρω γύρω να επικρατήσει.

Μέσα στο βιβλίο μου για τη βιογραφία αυτού του πολύ ατόφιου αγωνιστή που πάλεψε και σε πολιτικό επίπεδο, του Αναγνώστη Σκαλίδη, μιλάω για την ερώτηση που του έθεσαν οι ναύαρχοι των μεγάλων δυνάμεων για να πάψει τον αγώνα για την απελευθέρωση της πατρίδας. Του είπαν τότε «πάψτε την επανάσταση γιατί έχουμε εντολή από τις κυβερνήσεις μας να επιτεθούμε να διαλύσουμε και εσάς και τα επαναστατικά σας σώματα». Και η απάντησή του ήταν «να πείτε στις κυβερνήσεις σας ότι δεν μας πτοούν οι φοβέρες γιατί αν ήταν οι πατρίδες σας σκλαβωμένες θα κάνατε και εσείς το ίδιο. Κι αν πέσουμε από τα βόλια τα δικά σας, θα γράψουν τα παιδιά μας σε μαρμάρινες πλάκες πως πέσαμε από βόλια Ευρωπαίων και χριστιανών και όχι από βόλια Τούρκων που ποτέ δεν λογαριάσαμε». Τα έχασαν οι ξένοι. Ζήτησαν να το επαναλάβει για να πάει γραπτώς στις κυβερνήσεις τους. Μόνο αυτός είχε το θάρρος απ όλους τους οπλαρχηγούς να δώσει απάντηση. Τους είπε, επιπλέον, ότι «το δίκιο είναι με το μέρος μας και έχω το θάρρος να το διεκδικήσω από κάθε γαλονά και ξένο διπλωμάτη και να ξέρετε ότι όλοι αυτοί είναι συμφεροντολόγοι και μικρής αξίας άνθρωποι». Για μένα αυτό έπρεπε να μπει ταμπέλα παντού, ότι δηλαδή συμφεροντολόγοι είναι μικρής αξίας άνθρωποι. Και αυτό το είπε ένας άνθρωπος αγράμματος. Ονομάστηκε Αναγνώστης γιατί έμαθε να διαβάζει σε μεγάλη ηλικία στο μοναστήρι. Ένα μόνο γραπτό του υπάρχει γεμάτο ορθογραφικά λάθη κι αυτό, αλλά στον προφορικό λόγο που είναι ο λόγος της ψυχής καθαρά, δεν τον έφτανε κανένας. Έκανε επαναστάσεις και 200 μάχες και δεν δείλιασε. Ο ίδιος άνθρωπος είχε και ισόβια προσφορά αφού και στις ειρηνικές περιόδους ήταν ο δικαστής στους συντοπίτες του και ταγμένος να γεφυρώνει ψυχές, να λύνει διαφορές μεταξύ πολιτών αλλά και μεταξύ ζευγαριών.

book

Τι άνθρωπος ήταν ο Αναγνώστης Σκαλίδης που τον ονομάσατε Ελευθερόπτη;

Κατ αρχάς, έχουμε την ίδια ρίζα Κογχύληδες και Σκαλίδηδες. Πατρίδα του ήταν η επαρχία Κισσάμου σε εννέα χωριά στο νομό Χανίων. Εννέα χωριά ξεκομμένα από τις γειτονικές επαρχίες και την υπόλοιπη Κρήτη. Πολλοί έγραψαν ότι ήταν τρομερά φιλόδοξος, αλλά η αλήθεια είναι άλλη. Ήθελε το τέλειο. Ήταν σκοπευτής άριστος όταν τον κρατούσαν δύο από τα χέρια στο χορό έκανε πήδο και με τα πόδια έκοβε σταφύλια από μάντρα ύψους δύο μέτρων και σταματούσε όρθιος πάνω στον τοίχο. Παραβγήκε με τον πρίγκιπα Γεώργιο στην ιππασία και τον νίκησε και όταν εκείνος του είπε ότι είχε καλύτερο άλογο, ο Σκαλίδης του πρότεινε να παραβγούν στο τρέξιμο αν και ήταν 84 ετών και ο πρίγκιπας νεότατος.

Τι σήμαινε πατρίδα για το Σκαλίδη;

Δεν είναι εύκολο να το πεις με λέξεις. Ήταν τα ιερά του και τα όσια, τα χώματα που λέει και ο Καζαντζάκης, ανακατεμένα με πατρογονικές σάρκες και πατρογονικά μυαλά. Επίσης είναι ιστορία και πίστη.

Τι μπορούσε να κάνει για την πατρίδα;

Αυτός έκανε ότι δεν μπορούσε να κάνει, γιατί είχε επτά κόρες κι ένα γιο. Ο δε γιος του ριψοκίνδυνος στις μάχες. Μια μέρα, του είπε η γυναίκα του ότι με τους τόσους ξεσπιτωμούς και τις επαναστάσεις θα χαθεί και ο μοναχογιός τους ο Γιωργάκης και θα μείνουν ανύπαντρα τα κορίτσια. Της απάντησε ότι σκέφτεται καλά ως μητέρα των παιδιών τους αλλά εκείνος δεν είχε το δικαίωμα να σκέφτεται σαν πατέρας, αλλά σαν υπεύθυνος αρχηγός που σκοπό της ζωής του είχε να ελευθερώσει, όχι μόνο αυτός αλλά μαζί και ο γιος του, την Κρήτη.

Αν ζούσε σήμερα τι θα έλεγε για τις μεγάλες δυνάμεις και τη δυσχερή μας θέση;

Θα απογοητευόταν με το που θα έβλεπε το τι γίνεται και το πού πάμε. Θα έλεγε ότι πάλι αυτές οι μεγάλες δυνάμεις έβαλαν την ουρά τους για τη δυστυχία της Ελλάδας.

Περιουσιακά, πώς στεκόταν αυτός ο οπλαρχηγός, με τι ζούσε τις ειρηνικές περιόδους, περίμενε από το κράτος;

Στα διαλείμματα του πολέμου, τις ειρηνικές  μέρες ασκούσε το επάγγελμα του κτηματομεσίτη και με επιτυχία. Μιλάμε για μια εποχή από το 1850 έως το 1880 περίπου. Η Κρήτη ακόμα σκλαβωμένη να ζει το ολοκαύτωμα του Αρκαδίου και όλο επαναστάσεις να σκάνε όπως αυτή του 1888. Φυλακίστηκε δύο φορές. Δεν έσκαβε και δεν θέριζε αλλά γύριζε τα μέρη και έβλεπε μακριά μύριζε τις αλλαγές στον αέρα. Ήταν τηλεοπτικός για να το πούμε με τωρινούς όρους. Έβλεπε πέρα από το χωράφι του και το χωριό του την ελιά του που έχουμε εμείς οι Έλληνες και πεθαίνουμε αγκαλιά με αυτήν. Έζησε και σε μεγάλη φτώχεια όταν ήρθε στην Αθήνα. Δεν είχε ένα πιάτο φαγητό και ζούσε από το φιλόπτωχο σωματείο του δήμου Αθηναίων. Και αυτό το άντεξε γιατί οι μεγάλοι αντέχουν και όταν ανεβαίνουν στην δόξα και όταν κατεβαίνουν δεν σκύβουν.

Ήταν ευτυχισμένος;

Σε μια συνέντευξη που είχε δώσει στα τελευταία του στον Ιωάννη Κονδυλάκη που ασκούσε το επάγγελμα του δημοσιογράφου, του είπε ότι «παρά την ηλικία σας στέκεστε πάρα πολύ καλά. Τι άλλο θα θέλατε»; Και εκείνος απάντησε την ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα. Την ελευθερία την είχε ζήσει σε μια ελεύθερη Ελλάδα. Δεν έφτασε σαν τον Μωυσή στην κορυφή του βουνού να δει την γη της επαγγελίας, την έζησε. Είχε δεθεί τόσο πολύ με την λευτεριά που τη ζούσε από πριν. Δεν ήταν όνειρο γι αυτόν. Έλεγε ότι «θα την πάρουμε όπου κι αν πάει». Η ψυχή του ήταν γεμάτη από αυτήν.

Τότε πολλοί όπως ακόμα και τώρα μιλάνε για αυτονομία της Κρήτης. Τι έλεγε τότε, τι θα συμβούλευε σήμερα;

Ακόμα και σήμερα κυκλοφορούν φυλλάδια και σημαίες που υπερτονίζουν κάτι τέτοιο. Να ξέρουν όλοι αυτοί που λένε ότι θα ζήσουμε καλύτερα με τα πετρέλαιά μας και μόνο, ότι χύθηκε ποταμός αίματος για την ένωση με την Ελλάδα. Δείτε την Κύπρο που ζει τραυματισμένη και μέχρι πρότινος περίμενε να ζήσει από την ψωριασμένη δραχμή της Ελλάδας και την βοήθειά μας μέχρι που έφτασε η κυπριακή λίρα ίδια με την αγγλική.

Ως εκπαιδευτικός έχετε ζήσει πολλές φάσεις της εκπαίδευσης. Πού οφείλεται το γεγονός ότι σημαντικά ιστορικά γεγονότα έχουν σκόπιμα ή από άγνοια αποσιωπηθεί;

Στα σχολικά βιβλία μπήκαν ορισμένες ξενόφερτες ιδέες γιατί δεν μπορώ να αποκαλέσω τους συγγραφείς τους πατριδοκάπηλους, ή να έχουν γράψει κάτι σκόπιμα. Την γνωστή μας ιστορία την έγραψαν κάποιοι με κενά αλλά όπως είπε και ο Πολύβιος Δημητρακόπουλος, στη Σιδηρά Διαθήκη, «η ιστορία είναι μια φτιασιδωμένη πόρνη που αν γραφτεί η πραγματική νέα ιστορία θ αναφανούν τόσες αρετές και θα καταπέσουν τόσες δήθεν αξίες που θ αλλάξει ριζικά ο κόσμος». Για μένα η ιστορία είναι τα Άχραντα Μυστήρια. Πρέπει να βγεις από τον εαυτό σου, και να την γράψεις. Να μην πεις ότι μπορεί να παρεξηγηθείς από το ένα ή το άλλο σόι και τι θα σου πουν όσοι θίγονται. Ιστορία σημαίνει γνώση. Από την εθνικοφρονηστική ιστορία κάποιοι είπαν να την κάνουμε οικονομική ιστορία. Μα από τους οικονομολόγους έφτασε η Ελλάδα σ αυτά τα χάλια και όχι από αυτούς που έγραψαν ιστορία. Η οικονομική ιστορία λέει ο άνθρωπος να παράγει και το αγγλικό πρότυπο θέλει κάτω από το σχολείο να μην πάει χαμένος ο χώρος και να γίνεται πάρκινγκ. Ε δεν είναι όλα για εκμετάλλευση. Το σχολείο το δημοτικό το γυμνάσιο λέω εγώ ότι δεν είναι ορνιθοτροφείο να παράγει κοτόπουλα και αυγά. Εκεί σμιλεύονται ψυχές. Αν χαθούν αυτές το πουλάκι πέταξε. Να μην ξεχνάμε από πού ξεκινήσαμε και πού πάμε. Δεν λέω να δεθούμε στο παρελθόν αλλά εκεί να πατήσουμε για να πάμε στο μέλλον. Αυτοί οι άλλοι είναι οι οδοδείκτες μας και όταν λιποψυχήσουμε εκεί θα προστρέξουμε.

Είναι έτσι άβουλα κοτόπουλα τα παιδιά που φοιτούν στα σχολεία μας;

Όχι ακόμα και στο δημοτικό διαβάζεις τα πλέον φιλοσοφημένα πράγματα. Βρήκα μεγάλη σοφία σε παιδιά από μικρά απομακρυσμένα χωριουδάκια που δεν είχε πάει ούτε το ηλεκτρικό φως ακόμα. Παράγεται πρωτογενής σκέψη. Υπάρχουν φωτεινά μυαλά αλλά θέλουν να τους δοθεί η πυροδότηση, γιατί στο σχολείο σήμερα δεν τα αφήνουν τα παιδιά να πετάξουν παρά τους ψαλιδίζουν τα φτερά. Τα φορτώνουμε με χίλια δυο άχρηστα πράγματα. Δεν ζουν εφηβεία. Κλείνουν τις ώρες τους με μουσική, χορό γυμναστική που θέλει τον πρωταθλητισμό και πάει λέγοντας. Όλα αυτά τα πολλά τα λέω πνευματικό εμετό. Είναι ψηλά η καρότσα του φορτηγού και πάει ο φορτωτής και ρίχνει επιπλέον υλικά. Ε τι θα γίνει θα πέσουν όλα. Δεν συγκρατείται τίποτα με τον βερμπαλισμό. Τα παιδιά πάλι πληρώνουν τα όνειρα των γονιών τους. Λίγα παιδιά ακολουθούν τη φωνή της ψυχής τους. Πάντα ως εκπαιδευτικός καλλιεργούσα το έδαφος στους μαθητές μου να με αμφισβητήσουν. Τρελαίνονται τα παιδιά να μην κάνουν λάθος. Ποιος μεγαλοδικηγόρος, δάσκαλος καθηγητής δημοσιογράφος δεν κάνει ορθογραφικά λάθη; Κι αν γίνει ένα λάθος δεν ντροπιάζουμε κανέναν.

Φωτισμένοι εκπαιδευτικοί υπάρχουν;

Ναι, ακόμα και σήμερα δρουν αθόρυβα, αλλά καλά. Ξέρω μητέρες δασκάλες που νοιώθουν τα 30 παιδιά της τάξης τους δικά τους παιδιά. Κι έχουν παραπάνω ευθύνη απ ότι στα δικά τους παιδιά. Όμως και εκεί όπως και σε όλα τα επαγγέλματα υπάρχουν και οι αδιάφοροι και οι κοπανατζήδες. Όμως πιστεύω αυτό που έλεγε ο Μακρυγιάννης «ο Θεός της Ελλάδας δεν την αφήνει». Καμιά φορά απογοητεύομαι κι εγώ και λέω ότι όλοι είναι σκάρτοι, όμως εμφανίζεται κάποιος σαν από μηχανής Θεός και ανατρέπει την σκέψη μου. Η ζωή συνεχίζεται.

Στα παιδιά σας τι μήνυμα έχετε δώσει πώς να αντιμετωπίζουν τη σημερινή κατάσταση;

Έχω ένα γιο 30 χρονών, μπήκε σε μια σχολή για ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, σπούδασε σε ένα ΤΕΙ στα Χανιά που το έφτιαξαν οι πολιτικοί για να δειχθούν και δεν έχει βρει κανένας δουλειά. Κι ο γιος μου είδε ότι ήταν μια φούσκα. Ωστόσο ξέρει να επιβιώνει και ν αγωνίζεται. Ν α γυρίσει στις ελιές το ψάρεμα και το κυνήγι; Δεν ξέρω. Τόσο σ αυτόν όσο και στην κόρη μου που για ένα διάστημα τους είχα και μαθητές μου με απόλυτο σεβασμό προς το λειτούργημα της εκπαίδευσης, έδωσα όσα μπορούσα σαν εφόδια μα η απόφαση για το μέλλον τους είναι δική τους. Δύσκολο να γυρίσει στην Κρήτη μα δεν ξέρω με τις παρούσες συνθήκες τι μπορεί να γίνει.

Θα αφήνατε τα παιδιά σας να φύγουν έξω;

Αν ήταν να βρουν μια καλή δουλειά και να ήταν ευχαριστημένα, ναι ανεπιφύλακτα. Όμως και φίλων μας παιδιά που έφτασαν μακριά γύρισαν πίσω γιατί βρήκαν δουλειές του ποδαριού και το κόστος ζωής ήταν πολύ υψηλό. Ότι έβγαζαν τα έδιναν. Δεν είναι εύκολο και το εξωτερικό. Παιδιά με πτυχία για 500€ μοιράζουν φυλλάδια στο δρόμο. Είναι αλλιώς να έχεις την αξιοπρέπειά σου στη δουλειά που κάνεις.

Για όλα αυτά τα παιδιά και για τα χαμένα όνειρα να κάνουμε επανάσταση ή να την κρατήσουμε μακριά μας;

Ο Σκαλίδης θα έκανε. Ο κόσμος στις μέρες μας έμαθε για πρώτη φορά την αλήθεια, πώς ζούσαμε με τι χρήματα και ποια ήταν η φούσκα της ζωής μας. Δεν υπάρχει τίποτα στο ταμείο και να ζητήσεις από πού θα πάρεις. Αλλά όσο σφίγγει το ζωνάρι, πολλοί θα φτάσουν στα άκρα όπως οι κουζουλοί οι πατριώτες μου που έστειλαν σφαίρες σε όσους νόμιζαν ότι τους έφταιγαν. Όταν όμως φτάσεις να βγάλεις τον άλλον από το σπίτι για 1000 και 2000€ περίμενε επανάσταση. Θα χυθεί αίμα. Οι φωνές δεν ωφελούν. Ξέφτισαν και τα συλλαλητήρια και τα κόμματα. Κανέναν δεν πιστεύουν. Δεν πάμε να ψηφίσουμε στις εκλογές. Παλιότερα κουβάλαγα και τη θεία μου την τυφλή. Στον αγώνα είμαι πρώτος, μα όχι σε αγώνες με ταμπέλες. Δεν αντέχω την προδοσία. Πρέπει να βγουν καινούργια μυαλά και στην πολιτική. Όποιος νέος και να βγει αν βάλει άλλα μέτρα δεν θα φτουρήσει.

 

Άννα Σταυράκη για την εφημερίδα “Ελευθερία” Λάρισας

 

Facebook Comments

POST A COMMENT.